💥 1998’de Long-Term Capital Management (LTCM), Nobel ödüllü finans dehalarının kurduğu bir fondu. Sabit getirili menkul kıymetlerde arbitraj stratejileriyle düşük riskle yüksek getiri hedefliyorlardı. Ancak tüm bu karmaşık pozisyonlar, piyasa fiyatlarının ve varlıklar arasındaki ilişkilerin her zaman belli sınırlar içinde kalacağı varsayımına dayanıyordu. Yani görünürde çeşitlilik vardı ama hepsi aynı ilişki modeline bağlıydı. Rusya’nın devlet borçlarını ödeyememesi bir gecede dengeleri alt üst etti. Korelasyon yapısı değişti, likidite kayboldu, pozisyonlar domino etkisiyle çöktü. LTCM iflasın eşiğine geldi ve 100 milyar dolara kadar yayılabilecek bir zincirleme risk oluştu. FED, büyük bankaları masaya oturtarak kurtarma planı hazırlamak zorunda kaldı. Gerçek şu: Ne kadar zeki olursan ol, çeşitlendirme yoksa risk yönetimi de yoktur.

Çeşitlendirmenin Katmanları

1️⃣ Varlık Çeşitlendirmesi

Sadece EUR/USD’ye yüklenmek yerine farklı döviz çiftleri, endeksler, hisseler, emtialar kullan. Piyasa koşulları değişir, varlıklar arasındaki ilişkiler sabit kalmaz. Farklı enstrümanlar portföyün nefes almasını sağlar.

2️⃣ Strateji Çeşitlendirmesi

Momentum, dönüş (mean reversion), trend takibi, arbitraj… Her strateji bir gün başarısız olabilir. Tek bir sistem aylarca zarar ettirebilir. Birden fazla strateji, kayıpların birbirini dengelemesini sağlar.

3️⃣ Parametre Çeşitlendirmesi

Aynı stratejiyi farklı parametrelerle uygulamak riski tek bir ayara hapsetmez. Örneğin EMA 50 yerine EMA 200 kullanmak, ATR katsayılarını değiştirmek veya eşik değerleri çeşitlendirmek… Küçük farklar bile büyük koruma sağlar.

Felaket Anında Ayakta Kalanlar Nasıl Kazandı?

2008 küresel finans krizinde, birçok büyük fon ve banka sadece S&P 500 long pozisyonlarına bağımlıydı. Piyasa çökerken hepsi aynı anda büyük kayıplar yaşadı. Lehman Brothers iflas etti, hisse senetleri düştü, kredi piyasaları dondu, herkes aynı senaryoya sıkışıp kaldı.

Ama portföyünde ters korelasyonlu kısa vadeli volatilite stratejileri, altın gibi kriz dönemlerinde değer kazanan varlıklar veya koruyucu opsiyon pozisyonları bulunduranlar zararı sınırladı. Örneğin VIX endeksi yükselirken bu senaryoyu önceden gören az sayıdaki fon, volatilite alım opsiyonlarıyla hisse senedi zararlarını telafi etti.

Benzer şekilde, 1997 Asya Krizi’nde Tayland bahtına aşırı yüklenen birçok trader iflas ederken, dövizde ters pozisyonlar ve altın tutanlar kazançlı çıktı.

Ders belli: Piyasa yapısı değişir, tek senaryoya güvenme.

Mini Kontrol Listesi

  • ✅ Varlıklar korelasyon analizine göre çeşitlendirildi mi?
  • ✅ Stratejiler farklı piyasa koşullarında test edildi mi?
  • ✅ Parametre setleri gerçek verilerle optimize edildi mi?

Kısacası

Çeşitlilik, belirsizlikte hayatta kalmanın sigortasıdır. Tek bir piyasa senaryosuna, tek bir ilişki modeline, tek bir stratejiye bel bağlayan er ya da geç bedel öder. Bir yerde kaybedersin, başka yerde telafi edersin. Portföyünde bu denge yoksa risk yönetimin yoktur.